Rzecznik Praw Pacjenta wydał aż 31 decyzji w sprawie naruszeń dotyczących wystawiania recept online przez tzw. receptomaty, czyli portale internetowe umożliwiające szybkie uzyskanie recept na leki bez bezpośredniego kontaktu z lekarzem. Wśród stwierdzonych nieprawidłowości najwięcej dotyczyło recept na medyczną marihuanę. Jedna z ukaranych placówek została obciążona karą w wysokości 234 tys. złotych, a decyzję tę podtrzymał Wojewódzki Sąd Administracyjny.
Nowe przepisy i ich konsekwencje
Od 7 listopada 2024 roku obowiązują zmienione przepisy dotyczące wystawiania recept na leki zawierające środki odurzające, substancje psychotropowe oraz medyczną marihuanę (gov.pl). Zgodnie z nowelizacją, recepty na tego typu leki mogą być wydawane wyłącznie po osobistym badaniu pacjenta. Teleporady, w tym usługi oparte na ankietach wypełnianych przez internet, nie są już akceptowalnym sposobem ordynowania takich środków.
Celem tych zmian jest zapewnienie pacjentom większego bezpieczeństwa oraz zgodności leczenia z najnowszą wiedzą medyczną. Lekarz, przed wystawieniem recepty, musi mieć możliwość bezpośredniej oceny stanu zdrowia pacjenta, aby uniknąć błędnych diagnoz lub niewłaściwego użycia leków, które mogą mieć poważne konsekwencje zdrowotne.
Spośród 31 decyzji wydanych przez Rzecznika Praw Pacjenta, aż 22 przypadki dotyczyły wystawiania recept na medyczną marihuanę w sposób sprzeczny z obowiązującymi przepisami. 12 z nich było związanych bezpośrednio z niestosowaniem się placówek do nowego rozporządzenia Ministerstwa Zdrowia.
Medyczna marihuana, jako środek zaliczany do substancji odurzających, podlega szczególnym regulacjom. Wśród leków wymagających osobistego badania pacjenta znajdują się także inne substancje o wysokim potencjale uzależniającym, takie jak morfina, oksykodon czy fentanyl.
Kary za łamanie przepisów – do 500 tys. złotych
Placówki medyczne, które nie dostosują się do obowiązujących przepisów, muszą liczyć się z surowymi sankcjami. Zgodnie z ustawą, maksymalna wysokość kary pieniężnej za takie naruszenia wynosi aż 500 tys. złotych.
Jednym z przykładów surowych konsekwencji jest przypadek placówki, która otrzymała karę w wysokości 234 tys. złotych za niewykonanie decyzji Rzecznika Praw Pacjenta. Decyzja ta została później potwierdzona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, co podkreśla, że organy nadzorujące podchodzą do takich naruszeń z pełną stanowczością.
Zasada osobistego badania pacjenta przed wystawieniem recept na substancje odurzające i psychotropowe ma jedynie kilka wyjątków. Dotyczą one sytuacji, w których lekarz kontynuuje wcześniej zainicjowane leczenie w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. W takim przypadku możliwe jest wydanie kolejnej recepty bez ponownego badania, pod warunkiem że lekarz zna stan zdrowia pacjenta na podstawie wcześniejszych konsultacji.
Nowelizacja jednoznacznie wyklucza jednak możliwość wystawiania recept w trybie teleporady, jeśli chodzi o pierwszorazowe leczenie takimi substancjami. Lekarz ma obowiązek osobiście zbadać pacjenta, aby upewnić się, że zastosowanie danego środka jest uzasadnione medycznie.
Przyszłość usług medycznych online
Receptomaty zyskały popularność w ostatnich latach jako wygodne narzędzie umożliwiające szybki dostęp do leków. Niestety, ich działalność często odbywa się kosztem bezpieczeństwa pacjentów. Wypełnianie ankiety online, bez bezpośredniego kontaktu z lekarzem, nie pozwala na rzetelną ocenę stanu zdrowia i prowadzi do nadużywania leków, zwłaszcza tych o działaniu odurzającym lub psychotropowym.
Jak wskazuje Rzecznik Praw Pacjenta, tego typu usługi nierzadko naruszają zbiorowe prawa pacjentów, prowadząc do nieodpowiedzialnego stosowania terapii i narażania ich zdrowia na ryzyko.
Biuro Rzecznika Praw Pacjenta podkreśla, że usługi telemedyczne mogą być wartościowym elementem systemu ochrony zdrowia, ale ich stosowanie musi odbywać się w zgodzie z obowiązującymi przepisami i zasadami etyki lekarskiej. Przepisy wprowadzone w 2024 roku mają na celu uporządkowanie rynku i zapewnienie, że pacjenci otrzymują odpowiednią opiekę medyczną.
Każda placówka oferująca świadczenia zdrowotne online jest zobowiązana do przestrzegania nowych regulacji. W przeciwnym razie musi liczyć się z dotkliwymi sankcjami finansowymi i możliwością utraty zaufania pacjentów.
