Badanie opublikowane w listopadzie 2024, przeprowadzone na ponad 5 tysiącach Duńczyków sprawdza, czy regularne stosowanie konopi wpływa na spadek zdolności poznawczych na przestrzeni kilku dekad. Wyniki rzucają nowe światło na dotychczasowe przekonania dotyczące wpływu konopi na IQ i sugerują, że rzeczywistość może być bardziej złożona, niż wcześniej sądzono.
Wstęp
Marihuana jest najczęściej używanym środkiem psychoaktywnym sklasyfikowanym przez amerykańską Agencję ds. Zwalczania Narkotyków (DEA) jako substancja z Wykazu I – czyli o wysokim potencjale uzależniającym i bez uznanej wartości medycznej. Istnieją dowody na krótkoterminowe negatywne skutki jej stosowania dla funkcji poznawczych, jednak niewiele badań analizowało związek między używaniem marihuany a związanym z wiekiem pogorszeniem zdolności poznawczych. Celem niniejszego badania było zbadanie tego związku na przestrzeni lat – od wczesnej dorosłości do późnego okresu średniego wieku.
Metodyka
W badaniu nad starzeniem się funkcji poznawczych uczestniczyło 5162 duńskich mężczyzn. Dane pochodziły z testów inteligencji wojskowej Børge Prien’s Prøve przeprowadzanych w czasie poboru do wojska (średni wiek: 20 lat, zakres: 18–26 lat) oraz w późniejszym badaniu kontrolnym (średni wiek: 64 lata, zakres: 55–72 lata). Analizowano również szczegółowe informacje dotyczące stylu życia i zdrowia, zebrane na podstawie kwestionariuszy. Związek między używaniem marihuany a pogorszeniem funkcji poznawczych badano za pomocą modeli regresji liniowej.
Kontekst badań
Od lat 60. XX wieku używanie marihuany znacznie wzrosło, szczególnie wśród młodych ludzi, osiągając szczyt w latach 70. Obecnie w USA substancja ta jest klasyfikowana jako narkotyk z Wykazu I, co oznacza brak uznanej wartości medycznej i wysokie ryzyko nadużywania. W Danii rekreacyjne używanie marihuany jest nielegalne, jednak według raportu Duńskiego Urzędu Zdrowia prawie 10% populacji w wieku 16–44 lat używa jej co najmniej raz w roku.
Dotychczasowe badania wykazały krótkoterminowe negatywne skutki używania marihuany dla funkcji poznawczych, ale wyniki dotyczące jej wpływu na długoterminowe zmiany poznawcze są niejednoznaczne. Przykładowo:
- Długoterminowe badanie w Nowej Zelandii (Meier et al.., 2012) wykazało, że częste używanie marihuany wiąże się z większym spadkiem IQ, zwłaszcza gdy jej stosowanie rozpoczęło się w okresie dorastania.
- Amerykańskie badanie longitudinalne (Auer et al., 2016) wykazało, że wcześniejsza ekspozycja na marihuanę była związana z pogorszeniem pamięci werbalnej, ale nie miała wpływu na inne zdolności poznawcze.
- Inne badania, np. prowadzone w USA (Lyketsos et al., 1999) oraz w Australii (McKetin et al., 2016), nie wykazały znaczącego związku między używaniem marihuany a przyspieszonym spadkiem zdolności poznawczych.
- Z kolei badanie przeprowadzone na starszych osobach z HIV (Watson et al., 2023) sugerowało, że okazjonalni użytkownicy marihuany wykazywali lepsze ogólne zdolności poznawcze niż osoby nieużywające jej, chociaż tempo spadku funkcji poznawczych nie różniło się znacząco między grupami.
Celem obecnego badania było więc określenie związku między używaniem marihuany a pogorszeniem zdolności poznawczych od wczesnej dorosłości do późnego średniego wieku, a także sprawdzenie, czy zależność ta różni się w zależności od wieku rozpoczęcia używania oraz liczby lat częstego stosowania.
Zaskakujące wyniki
W badaniu obejmującym ponad 5000 mężczyzn, których śledzono przez średnio 44 lata, nie znaleziono dowodów na to, że używanie marihuany ma negatywny wpływ na związany z wiekiem spadek zdolności poznawczych. Analiza wykazała, że osoby, które używały marihuany, doświadczały mniejszego spadku zdolności poznawczych na przestrzeni lat w porównaniu do osób, które jej nie używały. Nie stwierdzono również istotnego wpływu wieku rozpoczęcia używania marihuany ani częstotliwości jej stosowania na tempo spadku funkcji poznawczych.
