Pięć europejskich państw szykuje się do wdrożenia stałego programu medycznej marihuany. Jakie nowe możliwości otwierają się przed producentami konopi, a przede wszystkim – gdzie pacjenci zyskają dostęp do terapii?
Wprowadzenie
W ostatnich latach Europa coraz odważniej podchodzi do medycznych zastosowań konopi. Rządy pięciu państw – zarówno z zachodniej części kontynentu, jak i z Europy Środkowej – są w trakcie przygotowań do uruchomienia trwałych, uregulowanych programów marihuany medycznej. To nie tylko dowód zmiany w postrzeganiu polityki narkotykowej, ale też istotna szansa rozwoju dla europejskich firm działających w sektorze konopnym.
Zespół Business of Cannabis opracował przegląd aktualnej sytuacji legislacyjnej dotyczącej wprowadzenia stałych programów konopi medycznych w pięciu krajach – w tym czterech należących do Unii Europejskiej, często dłużej niż Polska, w której medyczna marihuana została zalegalizowana w 2017 roku, a realnie dostępna stała się dwa lata później – w 2019.
Do grupy tej zaliczają się Hiszpania, Francja oraz Dania. Czwartym państwem – związanym z UE od 2004 roku, podobnie jak Polska – jest Słowenia, a listę zamyka jedyny kraj spoza wspólnoty – Ukraina.
Dania
Po ponad sześciu latach prowadzenia pilotażowego programu, Dania przechodzi obecnie do etapu pełnej integracji terapii konopnych z publiczną opieką zdrowotną. W trakcie trwania uruchomionego w 2018 roku programu, lekarze mogli wystawiać recepty na standaryzowane wyroby z konopi – w tym susz i olejki – oraz leki zawierające kanabinoidy, takie jak Sativex.
Obecnie wiadomo już, że rząd zdecydował się na jego przekształcenie w stały system. Od stycznia 2026 roku – czyli miesiąc po zakończeniu pilotażu – terapia medyczną marihuaną zostanie oficjalnie włączone do duńskiego systemu ochrony zdrowia, a lekarze i pacjenci otrzymają dodatkowe wskazówki mające na celu zwiększenie skuteczności i bezpieczeństwa terapii. To przełom nie tylko dla osób zainteresowanych terapią, ale nawet dla hodowców konopi, którzy mogą liczyć na stabilne i przewidywalne warunki działalności.
Francja
Francuski program pilotażowy zakończył się w grudniu 2024 roku. Przez trzy lata jego trwania, ponad trzy tysiące pacjentów korzystało z refundowanych terapii z użyciem marihuany.
Choć projekt pilotażowy został zakończony, pacjenci objęci terapią nadal będą otrzymywać susz – aż do marca 2026 roku, co ma zapewnić płynne przejście do nowego systemu. Obecnie trwają prace nad przepisami, które mają rozszerzyć dostępność marihuany medycznej – projekt ustawy trafił już do Komisji Europejskiej, a francuski urząd ds. zdrowia przygotowuje zasady refundacji.
Nowe regulacje mają dopuścić zarówno ekstrakty, jak i susz roślinny, a także przewidują rejestrację nowych produktów, oraz rozwój lokalnej produkcji. Terapia będzie nadal możliwa wyłącznie na receptę wystawioną przez lekarzy z odpowiednim przeszkoleniem – we Francji jest ich obecnie przynajmniej 274. Choć cały proces legislacyjny może potrwać, kierunek reform jest już jasno określony – Francja zmierza ku trwałemu włączeniu konopi do systemu zdrowia.
Hiszpania
Od 2022 roku Hiszpania podejmuje kolejne kroki w stronę uregulowania stosowania marihuany w celach medycznych, jednak cały proces wciąż znajduje się na względnie wczesnym etapie. Pierwsi pacjenci mogli nabyć susz w aptekach szpitalnych już w 2022, jednak jego dostępność była bardzo ograniczona.
Dopiero teraz rząd opracowuje przepisy, które mają po raz pierwszy w pełni włączyć terapię konopną do publicznej służby zdrowia. Przewidywany system – mimo ograniczeń, takich jak brak możliwości wystawiania recept przez lekarzy niezwiązanych ze schorzeniami, które można wspierać marihuaną – daje również nadzieję na mniejszy opór przeciwników reformy.
Chociaż hiszpański sektor upraw i przetwórstwa konopi medycznych jest jednym z najbardziej rozwiniętych w Europie, nadal nie funkcjonuje tam jasny mechanizm umożliwiający rzeczywiste wykorzystanie tych produktów w terapii pacjentów. Na tym etapie trudno oszacować, kiedy cały system zacznie działać, a doświadczenia innych państw pokazują, że proces ten może potrwać nawet kilka lat.
Słowenia
W Słowenii ożywiona debata na temat legalizacji medycznej marihuany miała miejsce po tym jak w referendum z czerwca 2024 roku aż 65% obywateli poparło stworzenie odpowiedniego systemu. W odpowiedzi na ten wynik, w kwietniu 2025 roku posłowie z partii Gibanje Svoboda i Levica złożyli projekt ustawy umożliwiającej uprawę, produkcję oraz dystrybucję konopi do celów medycznych i naukowych.
Projekt przewiduje wprowadzenie systemu, w którym medyczna marihuana będzie traktowana na równi z innymi lekami – dostępna na receptę, podlegająca standaryzacji i nadzorowi instytucji państwowych. Niektórzy eksperci już uznali ten model za jeden z najnowocześniejszych w Europie. Nowe przepisy mają także przynieść państwu korzyści gospodarcze, w tym możliwość eksportu.
Więcej na temat słoweńskiego projektu przeczytać można w artykule: „Potencjalna legalizacja marihuany medycznej w Słowenii”.
Ukraina
Ukraina dołączyła do grona krajów dopuszczających medyczną marihuaną w lutym 2024 roku, a już w sierpniu tego samego roku wprowadzono konkretne regulacje dotyczące produkcji, importu i dostępu do terapii. System przypomina częściowo rozwiązania polskie – konopie będą mogli przepisywać zarówno lekarze specjaliści, jak i ci pracujący np. w podstawowej opiece zdrowotnej.
Przewiduje się jednak, że przez kolejne trzy lata Ukraina będzie bazować jedynie na imporcie, a krajowa produkcja ruszy najwcześniej w 2028 roku. W styczniu 2025 roku zarejestrowano tam pierwsze preparaty, jednak na chwilę obecną żaden pacjent nie został jeszcze objęty terapią.
