Nieco ponad dwanaście miesięcy temu u naszych zachodnich sąsiadów doszło do jednej z najgłośniejszych na świecie legalizacji marihuany do użytku rekreacyjnego. Dziś, po rozpadzie rządzącej koalicji, podejście do polityki konopnej zaczyna ulegać zmianie.

Legalizacja z 2024 roku

23 lutego 2024 roku niemiecki Bundestag przyjął – a następnie przekazał do rozpatrzenia przez izbę wyższą – projekt ustawy dotyczącej konopi, określanej powszechnie mianem “legalizacji marihuany rekreacyjnej”. Już 21 marca dokument został zatwierdzony przez Bundesrat, a niewiele później uzyskał także podpis prezydenta Franka-Waltera Steinmeiera.

Jakie konkretnie zmiany wprowadziło nowe prawo? Przede wszystkim zezwala ono osobom, które ukończyły 18 lat, na posiadanie do 25 gramów suszu konopnego w przestrzeni publicznej, a w warunkach domowych – do 50 gramów. Warto podkreślić, że limity te dotyczą każdego dorosłego z osobna, a nie całego gospodarstwa domowego.

Dodatkowo, dopuszczono możliwość samodzielnej uprawy do trzech roślin, co z kolei przyczyniło się do powstawania klubów konopnych – organizacji non-profit zrzeszających maksymalnie 500 członków – którzy mogą wspólnie uprawiać rośliny oraz dzielić się plonami wewnątrz stowarzyszenia. Wraz z nowymi regulacjami, wprowadzono również ustawowy limit zawartości THC we krwi, który nie wyklucza z prowadzenia pojazdów – 3,5 nanograma na mililitr, co według ustawodawców odpowiada dozwolonemu stężeniu alkoholu – 0,5 promila.

Rozpad koalicji rządzącej

W listopadzie 2024 roku, kiedy w Polsce środowisko konopne skupiało się głównie na zapowiadanych przez Ministerstwo Zdrowia zaostrzeniach przepisów dotyczących marihuany medycznej, w Niemczech zaczęły się formować polityczne zmiany, które – choć wtedy niewidoczne – mogą mieć znaczący wpływ na przyszłość tamtejszej legalizacji.

6 listopada 2024 roku kanclerz Olaf Scholz z SPD zdymisjonował ministra finansów, będącego jednocześnie liderem FDP. Tym samym ogłoszono rozpad koalicji, która dotychczas składała się z SPD, FDP i partii Zielonych, oraz zapowiedziano przedterminowe wybory.

W tamtym momencie, łączna popularność wszystkich trzech ugrupowań oscylowała wokół 30%, a faworytem do objęcia władzy stawały się ugrupowania o charakterze konserwatywnym i prawicowym – przede wszystkim CDU/CSU.

Krytycy legalizacji

Zgodnie z przewidywaniami, nowy rozkład mandatów daje dwóm głównym ugrupowaniom – CDU/CSU (czyli Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej) oraz AfD (Alternatywie dla Niemiec) – łącznie aż 350 miejsc w 630-osobowym Bundestagu. Oznacza to, że partie określane jako centroprawicowe (CDU) i skrajnie prawicowe (AfD) zyskują realny wpływ na legislację i możliwość wprowadzania zmian do przepisów stworzonych przez poprzedni rząd.

Aby uniknąć niejasności w dalszej części tekstu, warto wyjaśnić strukturę CDU/CSU – CDU, czyli Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna, działa na terenie większości kraju z wyjątkiem między innymi w Bawarii. Tam funkcjonuje siostrzana partia – Unia Chrześcijańsko-Społeczna (CSU), która na poziomie federalnym współpracuje z CDU, choć posiada własne struktury organizacyjne.

Region Bawarii

Bawaria to największy niemiecki land pod względem powierzchni, znany wielu Polakom głównie z Monachium, które jest jego stolicą. To również miejsce corocznego Oktoberfestu – jednego z najbardziej znanych na świecie festiwali piwnych.

Sytuacja staje się bardziej klarowna dopiero po zapoznaniu się z kolejną informacją: Bawaria pozostaje jedynym regionem w Niemczech, na którego obszarze nie powstał ani jeden klub konopny od momentu wprowadzenia legalizacji. Politycy CSU twierdzą, że na zmianach z kwietnia 2024 „skorzystała głównie zorganizowana przestępczość” oraz „wzrosła liczba przestępstw narkotykowych w ruchu drogowym”, co może stanowić zagrożenie również dla osób postronnych. Choć brak jest danych na całkowite zaprzeczenie tym stwierdzeniom, trzeba zaznaczyć, że ich samych nie poparto wtedy żadnymi konkretnymi danymi. Dodatkowo, jak zauważa redakcja WeedNews, “działacze CSU zdają się nie pamiętać, że to właśnie oni byli przeciwko legalnemu rynkowi”.

Dalsze możliwości

Joachim Herrmann, który od 2007 roku pełni funkcję ministra spraw wewnętrznych Bawarii i związany jest politycznie z CSU, krytycznie odniósł się ostatnio do reform, nazywając je “błędem” oraz określając poprzednią koalicję mianem “rządu sygnalizacji świetlnej”. Opowiada się on za ponownym wprowadzeniem zakazu marihuany, wskazując przy tym, że podobne stanowisko mają jego odpowiednicy z innych landów – nawet ci reprezentujący inne ugrupowania polityczne.

Z kolei, jak informował portal Rynek Zdrowia w ostatni piątek, w przygotowywanej umowie koalicyjnej CDU i CSU zawarto postulaty dotyczące ponownego zdelegalizowania konsumpcji marihuany. Dodatkowo, Günter Krings – doświadczony parlamentarzysta z CDU – jednoznacznie zaznaczył, że nowy rząd planuje przeciwdziałać negatywnym konsekwencjom legalizacji oraz zaostrzyć walkę z przestępczością narkotykową.

Nie brakuje jednak głosów sprzeciwu. Środowiska prokonopne argumentują, że na rzetelną ocenę nowego systemu potrzeba więcej czasu – zgodnie z pierwotnymi założeniami, pierwsza ocena miała nastąpić dopiero po 18 miesiącach od wejścia przepisów w życie. Co więcej, Federalny Urząd Rolnictwa i Żywności (BLE), od grudnia 2024 otrzymał ponad 25 aplikacji dotyczących pilotażowych projektów komercyjnych punktów sprzedaży marihuany. Taka różnorodność stanowisk politycznych i instytucjonalnych (BLE nie jest z założenia instytucją polityczną) sprawia, że możliwych scenariuszy jest wiele – od całkowitego cofnięcia legalizacji, przez jej pełne utrzymanie, aż po niekonwencjonalne rozwiązania, w których np. pilotażowe programy mogłyby zostać uruchomione wcześniej, niż regulacje potencjalnie je ograniczające.

Faktycznie dostępne dane

Podsumowując dostępne statystyki dotyczące sytuacji w Niemczech po legalizacji (na podstawie danych zebranych m.in. przez Rynek Zdrowia oraz Bena Stevensa z Business of Cannabis), możemy wyróżnić następujące obserwacje:

1. Do marca 2025 roku, organizacje aspirujące do miana klubów konopnych złożyły około 500 wniosków – zatwierdzono 190 z nich.
2. Spiegel informuje, że dzięki legalizacji udało się uniknąć ok. 100 tys. postępowań karnych, a liczba przestępstw narkotykowych spadła o około 33%. Ogólny poziom przestępczości zmniejszył się o niespełna 2%.
3. W Bawarii przestępstwa związane z marihuaną zmniejszyły się o 56%.
4. W 2024 roku zarejestrowano około 1000 naruszeń dotyczących nielegalnego handlu, przemytu lub posiadania ponadlimitowych ilości.
5. Policja wskazuje, że legalizacja nie wpłynęła znacząco na obciążenie służb.
6. Niemal połowa społeczeństwa wierzy, że regulacje przyczynią się do zwiększenia świadomości o konopiach.
7. 41% użytkowników deklaruje zamiar rozpoczęcia domowej uprawy w 2025 roku.
8. W grupie 45–54 lata, jedynie 2% terapii z użyciem konopi rozpoczynanych jest z inicjatywy lekarza. W grupie 55+ wskaźnik ten wynosi 1,2%. Wśród młodszych – 25–34 lata – sięga 5,8%, a w grupie 35–44 lat – 5,3%.
9. W Stuttgarcie zauważono spadek stężenia THC w ściekach miejskich.
10. Jedna z tamtejszych klinik leczenia uzależnień raportuje mniej przypadków związanych z przedawkowaniem ciężkich narkotyków oraz więcej pacjentów po użyciu marihuany – co przypisuje się zmniejszeniu obaw o konsekwencje prawne.
11. Dyrektor kliniki zaznaczył, że nie zaobserwowano wzrostu liczby psychoz po marihuanie.
12. W regionach takich jak Badenia-Wirtembergia, Berlin, Brandenburgia i Nadrenia Północna-Westfalia wzrosła liczba wypadków z udziałem kierowców pod wpływem THC, natomiast w Nadrenii-Palatynacie – odnotowano ich spadek.
13. W 2024 roku w Bawarii odnotowano o 27% więcej przypadków prowadzenia pojazdów pod wpływem substancji psychoaktywnych – z czego ponad połowa dotyczyła THC.

Źródła

• businessofcannabis.com: What Impact Has Partial Cannabis Legalisation Had on Germany One Year On?
• eirhealth.pl: Legalizacja rekreacyjnej marihuany w Niemczech: co musisz wiedzieć o nowych przepisach
• gazetaprawna.pl: Niemcy: Bundesrat zatwierdził częściową legalizację marihuany od 1 kwietnia
• hempwish.pl: CBD, THC i medyczna marihuana: Niemcy
• pl.wikipedia.org: Alternatywa dla Niemiec
• pl.wikipedia.org: Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (Niemcy)
• pl.wikipedia.org: Wybory parlamentarne w Niemczech w 2025 roku
• rynekzdrowia.pl: Niemcy po roku cofną legalizację? Zaskakujące argumenty z obu stron
• osw.waw.pl: Niemcy: rozpad koalicji rządzącej
• weednews.pl: Niemcy: trwa spór o legalność marihuany