Dla wielu Włochów “cannabis light” oznacza legalną alternatywę i szansę na rozwój lokalnych biznesów, jednak aktualna sytuacja wprowadza niepewność do przyszłości sektora. Czy rząd zdecyduje się na ryzyko likwidacji tysięcy miejsc pracy i utraty wpływów budżetowych w imię restrykcyjnych rozwiązań? A może głos przedsiębiorców oraz instytucji europejskich przeważy w tej dyskusji?

Czym jest “cannabis light”?

Termin “cannabis light” wszedł do użytku po reformie przepisów przyjętej przez włoskie władze w 2016 roku. Odnosi się on do odmian konopi o niskiej zawartości THC, które można uprawiać bez konieczności uzyskania specjalnych zezwoleń.

Wówczas dopuszczalny poziom THC ustalono na 0,2% (warto przy tym wspomnieć, że unijne wytyczne sugerujące limit do 0,3% nie obowiązywały jeszcze w 2016 roku). Według różnych źródeł, podczas kontroli terenowych poziom THC nieprzekraczający 0,6% może być tolerowany, jeśli odchylenie jest wynikiem naturalnych czynników.

Planowane zmiany prawne

Już od 2023 roku, gabinet premier Giorgii Meloni kilkukrotnie podejmował inicjatywy zmierzające do zahamowania rozwoju rynku konopnego w kraju. Szczegółową analizą tych prób zajmował się na przestrzeni miesięcy Aurelien Bernard z francuskiego portalu Newsweed – jego opracowania stanowią istotne źródło wiedzy na temat sytuacji prawnej we Włoszech.

Wśród zaproponowanych zmian w polityce konopnej pojawiły się m.in.:

• Zmiana ustawy o bezpieczeństwie publicznym, która de facto oznaczałaby całkowite wstrzymanie produkcji i sprzedaży kwiatów konopi oraz ich pochodnych – nawet jeśli spełniają one unijne normy (czyli zawierają mniej niż 0,3% THC).
• Uznanie doustnie przyjmowanego CBD za substancję odurzającą. Wydane przez Ministerstwo Zdrowia rozporządzenie zostało jednak już trzykrotnie zablokowane przez Regionalny Sąd Administracyjny w Lacjum.

W międzyczasie przedstawiciele krajowego sektora konopnego alarmowali, że wprowadzenie tych regulacji może skutkować likwidacją nawet 11 tysięcy miejsc pracy.

Możliwe scenariusze

Dzięki analizom przygotowanym przez ekonomistów Adama Orensa i Davida Fortina z MPG Consulting, można przyjrzeć się potencjalnym korzyściom, jakie Włochy mogłyby odnieść w przypadku wspierania rozwoju sektora konopnego. Eksperci przedstawili dwa modele funkcjonowania branży:

• Model wolnorynkowy – sprzedaż możliwa w wyspecjalizowanych sklepach, punktach tytoniowych oraz przez Internet.
• Model monopolu – obrót wyłącznie za pośrednictwem sklepów tytoniowych, kontrolowany przez państwo.

Według pierwszego wariantu, rynek mógłby generować przychody rzędu niemal 2 miliardów euro (uwzględniając zarówno efekty bezpośrednie, jak i pośrednie), a także stworzyć przynajmniej 22 tysiące stanowisk pracy.

Natomiast scenariusz monopolistyczny – mniej korzystny z punktu widzenia prywatnych przedsiębiorstw – miałby przynieść około 530 milionów euro wpływów i umożliwić zatrudnienie około 6 tysięcy osób, co oznacza ponad 16 tysięcy miejsc pracy mniej niż w przypadku modelu wolnorynkowego.

Co więcej, według raportu przytoczonego w najnowszym artykule Bernarda, Włochy mają potencjał, by odgrywać kluczową rolę w europejskim (a nawet światowym) przemyśle konopnym. Potwierdzeniem tego jest m.in. analogia do włoskiego sektora winiarskiego – o podobnej strukturze i silnym powiązaniu z warunkami klimatycznymi oraz kulturą kładącą nacisk na “doświadczenia sensoryczne”.

Potencjalne konsekwencje

Według danych z września 2024 roku, zebranych przez Robina Roya Krigslund-Hansena z FormulaSwiss, wartość włoskiego rynku konopnego oszacowano na około 500 milionów euro. Uchwalenie przepisów ograniczających jego działalność mogłoby doprowadzić do poważnych strat wśród przedsiębiorstw działających od wielu lat.

Niektóre z firm już teraz zapowiadają, że w przypadku uchwalenia kontrowersyjnych przepisów będą domagały się rekompensaty z tytułu ich niezgodności z prawem unijnym. Ilu przedsiębiorców może podjąć takie kroki? Według liderów branży, na terenie kraju działa około 3000 firm, które mogłyby zostać dotknięte planowaną nowelizacją. Wspólnie zatrudniają one nawet 15 tysięcy pracowników.

Daje to średnio pięć osób zatrudnionych na jedną firmę. Warto jednak zaznaczyć, że wśród nich są także duże podmioty, które mogą zatrudniać setki, a wspólnie nawet tysiące pracowników – zmiany uderzą więc głównie w drobnych przedsiębiorców i jednoosobowe działalności. W przeciwieństwie do nich, koncerny masowo produkujące zgodnie z normami UE mają szanse bez większych problemów znaleźć nowych odbiorców – np. na rynkach krajów sąsiadujących.

Do tej pory żadna z proponowanych modyfikacji nie została jeszcze ostatecznie wprowadzona. Decyzję w sprawie pierwszej z nich może podjąć Komisja Europejska, natomiast rozstrzygnięcie drugiego projektu prawdopodobnie przypadnie włoskiemu sądownictwu.

Petycja do Komisji Europejskiej

Jak donosi portal SoftSecrets, grupa włoskich organizacji, w tym m.in. Altragricoltura, Assocanapa, Associazione Florovivaisti Italiani, Canapa delle Marche, Canapa Sativa Italia, Cia, Cna Agroalimentare, Confagricoltura, Copagri, Federcanapa, Liberi Agricoltori, Resilienza Italia Onlus, Sardinia Cannabis oraz Unci, złożyły wspólną petycję do Parlamentu Europejskiego.

W treści wniosku zaapelowano o porównanie włoskich przepisów z regulacjami obowiązującymi w UE oraz o weryfikację ich zgodności z europejskim prawodawstwem. Z informacji udostępnionych przez Canapa Sativa Italia wynika, że petycja została przyjęta 6 lutego 2025 roku.

Autor tekstu, Mattia Cusani, przekazał treść odpowiedzi otrzymanej z Brukseli. Dokument podpisany przez Bogdana Rzońcę, przewodniczącego Komisji ds. Petycji, stwierdza, że “Komisja uznała petycję za dopuszczalną, ponieważ podniesiona kwestia wchodzi w zakres Unii Europejskiej”. Tym samym Komisja Europejska została oficjalnie poproszona o przeprowadzenie wstępnego postępowania wyjaśniającego.

Przewodniczący zapowiedział, że będzie informował wnioskodawców o kolejnych krokach. Brak nowszych informacji wskazuje, że sprawa nadal jest w toku, a – jak informuje strona internetowa Parlamentu Europejskiego, petycję omawiano na marcowym posiedzeniu, w którym uczestniczył zdalnie także autor wniosku.

Decyzja sądu

Pod koniec lutego Canapa Sativa Italia przedstawiła także aktualizację dotyczącą sprawy rozpatrzonej przez sąd w Lacjum, który w 2024 roku po raz trzeci zablokował możliwość sklasyfikowania doustnie spożywanego CBD jako substancji odurzającej.

Z informacji wynika, że orzeczenie to zostało zakwestionowane przez Ministerstwa Rolnictwa, Zdrowia oraz Środowiska. Kolejny etap sporu prawnego zostanie rozpatrzony przez Radę Stanu (Il Consiglio di Stato) – najwyższą instancję sądu administracyjnego we Włoszech. Termin rozprawy wyznaczono na październik 2025 roku.

Podsumowanie

Włoski sektor konopny stoi obecnie na skrzyżowaniu dróg – między obiecującą perspektywą dalszego wzrostu, a ryzykiem daleko idących ograniczeń. Analizy i dane jasno pokazują, że utrzymanie dotychczasowego podejścia sprzyjającego liberalizacji mogłoby przynieść wymierne korzyści gospodarcze, zarówno dla budżetu państwa, jak i dla rynku pracy.

Planowane restrykcje wydają się nie tylko niezgodne z przepisami unijnymi, ale także niekorzystne z punktu widzenia interesów społeczno-ekonomicznych kraju. Przyszłość branży zależy obecnie od decyzji Komisji Europejskiej i włoskiego wymiaru sprawiedliwości. To, w jakim kierunku Włochy zdecydują się pójść, może stanowić test dla swobody gospodarczej w regionie i wyznaczyć kierunek debaty na poziomie całej Europy.

Czy krajowe przepisy zostaną przeforsowane, czy też zatrzymane przez unijne i lokalne instytucje? Wiele wskazuje na to, że ostateczne rozstrzygnięcia poznamy jeszcze w tym roku.

Źródła

• canapasativaitalia.org: Dopo la Vittoria al TAR e il ricorso dei Ministeri, fissata l’Udienza al Consiglio di Stato
• canapasativaitalia.org: L’UE accoglie la petizione e apre un’Indagine sulla normativa contro la Canapa
• cannabislaw.report: You can see why people don’t like Meloni’s plans to trash “light Cannabis” . Report reveals sector employs 20k & worth 2 billion euros
• en.wikipedia.org: Cannabis in Italy
• newsweed.fr: Cannabis light en Italie : 2 milliards d’euros et 20 000 travailleurs
• newsweed.fr: Pour la troisième fois, le tribunal administratif italien suspend le décret qui classait le CBD en “stupéfiant”
• newsweed.fr: L’Italie tente de reclasser le cannabidiol comme stupéfiant
• newsweed.fr: Le secteur italien du chanvre en péril après l’adoption d’un amendement tueur
• softsecrets.pl: UE bada włoskie ograniczenia dla przemysłu konopnego
• weedweek.pl: Włoski rząd chce zakazać CBD i produktów na bazie kwiatów konopi